A1C testi (Hemoglobin A1c), son 3 aylık ortalama kan şekeri seviyenizi ölçen bir testtir. Diyabet yönetiminde çok önemli bir yere sahiptir ve tedavi planının düzenlenmesine yardımcı olur.
Bu yazıda, A1C testi ile ilgili en sık sorulan sorulara yanıt bulabilirsiniz.
A1C Neden Önemlidir?
A1C, son 3 ayda hemoglobin ile bağlanan şeker oranını ölçerek kan şekerinizin ortalama seviyesini gösterir. Yani tek bir anlık ölçüm yerine daha geniş bir “özet” verir.
• Yüksek A1C, diyabet komplikasyonları riskini artırır.
• Düşük ve hedefe yakın A1C, daha iyi kan şekeri yönetimini gösterir.
Ancak unutmayın: Siz sadece bir sayıdan ibaret değilsiniz. A1C, diyabet yönetiminin önemli bir parçasıdır ama tek başına tüm tabloyu yansıtmaz.
Tip 2 Diyabetim Varsa A1C Gerekli mi?
Evet. A1C testi, tip 2 diyabetli kişilerde de kan şekeri kontrolünü değerlendirmek için düzenli olarak yapılmalıdır. Bu test, tedavide değişiklik gerekip gerekmediğini gösterir.
A1C Ne Sıklıkla Yapılmalı?
• Genel olarak yılda 2 kez önerilir.
• Eğer hedeflenen kan şekeri kontrolü sağlanmamışsa, 3 ayda bir tekrarlanabilir.
• Açlık gerektirmez, günün herhangi bir saatinde yapılabilir.
A1C Kaç Olmalı?
• Amerikan Diyabet Derneği (ADA), çoğu yetişkin için %7’nin altında olmasını önerir.
• Ancak bu hedef kişiye özeldir. Yaş, hastalık süresi, diğer sağlık sorunları ve yaşam tarzı hedefleriniz dikkate alınarak kişiselleştirilir.
A1C – Ortalama Kan Şekeri Dönüşümü
A1C sonucunu günlük ölçümlere çevirmek için eAG (tahmini ortalama glukoz) kullanılır.
• Örneğin, %7 A1C = 154 mg/dL ortalama kan şekeri demektir.
Bu dönüşüm, günlük ölçümlerinizle A1C sonucunu daha net anlamanıza yardımcı olur.
A1C Her Zaman Doğru mu?
Genel olarak güvenilir olsa da bazı durumlarda yanıltıcı olabilir:
• Böbrek veya karaciğer hastalıkları
• Anemi, kan kaybı veya kan nakli
• Gebelik
• Bazı ilaçlar (opioidler, HIV ilaçları)
Ayrıca A1C, kan şekerindeki dalgalanmaları göstermez. Yani gün içinde sık sık yükselen veya düşen şeker seviyelerini yansıtmaz.
A1C Sonucu Manipüle Edilebilir mi?
Evet, çünkü A1C’nin büyük kısmı son 30 gün içerisindeki kan şekeri değerlerinden etkilenir. Son dönemdeki hızlı değişimler, sonucu olduğundan düşük veya yüksek gösterebilir.
📊 A1C ile Glukoz Ölçümleri Neden Farklı Çıkıyor?
• A1C: 3 aylık ortalama kan şekerini gösterir.
• Parmak ölçümleri / CGM: O andaki değeri veya kısa dönem ortalamayı gösterir.
Bu nedenle sonuçlar arasında küçük farklılıklar olması normaldir.
“Time in Range” (Hedefte Kalma Süresi) Nedir?
TIR (Time in Range), kan şekerinizin hedef aralıkta kaldığı süreyi gösterir.
• İyi bir diyabet yönetimi için %70 ve üzeri hedefte kalma süresi önerilir.
• Bu, A1C’den daha detaylı bir bakış açısı sunar.
A1C Testi Nerede Yapılır?
• Hastanelerde, laboratuvarlarda kan alınarak yapılabilir.
• Artık parmak ucu ile hızlı testler veya evde uygulanabilen test kitleri de mevcuttur.
Sonuç
A1C testi, diyabet yönetiminde önemli bir araçtır. Ancak günümüzde sürekli glukoz ölçüm cihazları (CGM) ve TIR (hedefte kalma süresi) gibi yöntemler sayesinde diyabet kontrolü daha kapsamlı değerlendirilebilmektedir.
A1C tek başına yeterli olmasa da, düzenli takip ve doktor kontrolü ile birlikte diyabet yönetiminin önemli bir parçasıdır.
